173 શેરમાં ખોટી માંગ ઊભી કરવા બદલ પટેલ વેલ્થ એડવાઈઝર્સ પર સેબીનો પ્રતિબંધ

મુંબઇ, 29 એપ્રિલઃ શેરોમાં સ્પૂફિંગ એટલે કે એક પ્રકારનો સટ્ટો કરવા બદલ અને ગેરકાયદેસર રીતે કમાણી કરેલા રૂ. 3.22 કરોડ જમા કરાવવાનો સેબીએ પટેલ વેલ્થ એડવાઈઝર્સ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ (PWAPL) નામના આ બ્રોકર પર પ્રતિબંધ મૂકી દીધો છે. તેના ડિરેક્ટર્સને પણ સિક્યુરિટીઝ માર્કેટમાં કોઈ કામગીરી કરવા પર સેબીએ પ્રતિબંધ મૂકી દીધો છે.

આ બ્રોકરે 173 સ્ટોક્સમાં આર્ટિફિશિયલ માંગ ઊભી કરી હતી જે જાહેર થતા સેબીએ કરેલા આદેશમાં આ બ્રોકરે કઈ રીતે આ કૌભાંડ કર્યું તેનું વિગતવાર વર્ણન કર્યું છે. આટલા મોટાપાયા પર ભારતમાં સૌપ્રથમવાર છેતરપિંડી માલૂમ પડી છે. PWAPLનું આ કૌભાંડ કેશ અને ડેરિવેટિવ્ઝ બન્ને સેગમેન્ટમાં કરાયું હતું અને ત્રણ વર્ષથી પણ વધુ સમય ચાલ્યું હતું. કુલ 173 સ્ક્રિપમાં સ્પૂફિંગ એક્ટિવિટી કરવામાં આવી હતી. મોટાપાયે ખરીદી અને પછી વેચાણ કરવામાં આવ્યા હતા. કેટલીક સ્ક્રિપમાં એક જ દિવસમાં અનેક વાર સટ્ટો કરવામાં આવ્યો હતો અને કુલ મળીને 621 વાર સ્પૂફિંગ કરાયું હતું.

સ્પૂફિંગની મોડસ ઓપરન્ડી એક નજરે

સ્પૂફિંગમાં માર્કેટ ભાવ કરતાં ખાસ્સા દૂર હોય એવા ભાવે મોટાપાયે ખરીદીના ઓર્ડર પ્લેસ કરીને ખોટી છાપ ઊભી કરવામાં આવે છે કે જે-તે સ્ટોકમાં ભારે માંગ છે. પછી એટલા જ મોટાપાયે સેલ (વેચવાના)ના ઓર્ડર પ્લેસ કરવામાં આવે છે. આ વાસ્તવિક ખરીદી નથી હોતી, પરંતુ બીજા રોકાણકારોને ફસાવવા માટે જ ઓર્ડર પ્લેસ કરવામાં આવે છે. સામાન્ય રોકાણકાર આ ડેટા જુએ તો તેમને લાગે કે ખરેખર ખરીદી થઈ છે. આથી તેઓ પણ તે શેર ખરીદવા પ્રેરાય છે અને ફસાઈ જાય છે. આ એક પ્રકારે મેનિપ્યૂલેશનની જ ટ્રિક છે.